Critical Edition

Toolbox

Novas del papagai Arnaut de Carcassés Text Encoding and Edition by Cesare Mascitelli Cesare Mascitelli

With the title "Novas del Papagai" we usually indicate this short tale in couplets of octosyllabic verses. It probably dates back to the half of XIII century. The author might be Arnaut de Carcassès, according to the witness of ms. R («So dis n'Arnaut de Carcasses»), a troubadour otherwise unknown coming from Southern France and who was probably active around Carcassonne.

PREVIOUS CRITICAL EDITIONS: J. F. M. RAYNOUARD, Choix de poésies originales des troubadours, Paris, Didot, 1816-21 K. BARTSCH, Chrestomathie Provençale, Elberfeld, Friderichs, 1875 P. SAVJ-LOPEZ, La novella provenzale del pappagallo, in «Atti della Reale Accademia di Archeologia, Lettere e Belle Arti di Napoli», XXI 1900-1901, parte II, pp. 129-210 R. LAVAUD - R. NELLI, Les troubadours, Paris, Desclée de Brouwers, 1966, to. II, pp. 214-35 P. BEC, Las Nòvas del papagai, Eglise-Neuve d'Issac, Fédérop, 1988 D. BARCA, Novella provenzale del pappagallo, Roma, Salerno Editrice, 1992 J. C. HUCHET, Nouvelles occitanes du Moyen Âge, Paris, Flammarion, 1992, pp. 251-69

  • J - Firenze, BNC, Conv. Soppr. F.IV.776, ff. 70r-71r.
  • R - Paris, BnF, Français 22543, ff. 143v-144r.
  • G - Milano, Biblioteca Ambrosiana, R 71 sup., ff. 127v-128v.
  • r - Firenze, Biblioteca Riccardiana, 2756, f. 72r.

Narrative segment shared by all manuscripts Dins?Dins J R ] Djnç G; Denz r un?un G J r ] .i. R vergier?vergier J ] verçer G; verzier r de mur ? de mur G J r ] serat?serat G J ] serrat r?vergier?vergier J ] verçer G; verzier r de mur ? de mur G J r ] serat?serat G J ] serrat r J ] om. R a l'ombra?a l'ombra J G R ] ad ombra r d’un?d’un G J R ] ?d’un?d’un G J R ] ] d'um r laurier foilhat?laurier foilhat J ] loriet foliat G; laur R; bon laurier fogliat r auszi?auszi J ] adi r; auci G; auzi R contendre?contendre G J R r ] un?un G J r ] .i. R papagai?papagai J G ] pappagae r; papagay R d'aital?d'aital G J ] de tal R; de te r raszon?raszon J ] raso r; razon G; razo R com?com G J R r ] hie·us?hie·us J ] eus G; yeus R dirai?dirai G J R ] diray R?hie·us?hie·us J ] eus G; yeus R dirai?dirai G J R ] diray R ] ge vos drae r. Davant?Davant ] denan G; denant R huna don’es vengutz et aporta·l?aporta·l ] si li apportan r; aportas G de luenh?de luenh J ] de long G; de lonh R; om. r salutz. Et a·l dig?a·l dig ] dis li R; aill dit G; a dit r: «Dona, Dieus vos sal?sal ] salvi r! Messatgiers?Messatgiers ] messatie R soi: no·us sia?sia ] sapcha R mal s’ieu vos?s’ieu vos J ] si vos R G dic per qu'ieu soi aissi?s’ieu vos?s’ieu vos J ] si vos R G dic per qu'ieu soi aissi ] om. r vengutz a vos?vengutz a vos J R ] aus venguz G en est jardi?vengutz a vos?vengutz a vos J R ] aus venguz G en est jardi ] om. r. Lo?Lo ] del r meilhor cavalier c’anc fos e·l?e·l ] del r plus cortes e·l?e·l ] del r plus joihos, Antifanor, lo filh del?del ] a r rei que?que ] qi G; om. R basti per vos?basti per vos G J ] per vus an basti r; vos baitit R lo tornei, vos tramet?tramet ] man r salut sent mil ves?sent mil ves G R ] sent ves J; zen malfeiz r e prega·us?e prega·us ] pre vus r per me que l'ames, quar senes?quar senes J G R ] chilsam r vos non pot sofrir?sofrir ] guerir R lo?lo ] del R mal d'amor que·l?que·l J R ] lo G; le r fai languir, e nuilh metge no·ilh pot?no·ilh pot ] li po r valer?e nuilh metge no·ilh pot?no·ilh pot ] li po r valer ] om. R . Mas vos que l'avetz en poder?Mas vos que l'avetz en poder ] om. R, vos?vos ] om. r lo podes guerir si·us platz?vos?vos ] om. r lo podes guerir si·us platz ] om. R , sol que per mi li trametatz?sol que per mi li trametatz ] om. R joiha?joiha ] joias G que·ilh port per vostr'amor?joiha?joiha ] joias G que·ilh port per vostr'amor ] om. R : l'aures estort?l'aures estort ] lor er gariz G; sillaurez gari rde sa dolor?l'aures estort?l'aures estort ] lor er gariz G; sillaurez gari rde sa dolor ] om. R . Anquara·us dic mais?mais ] om. r per ma fe?fe ] fej r?Anquara·us dic mais?mais ] om. r per ma fe?fe ] fej r ] om. G per que·ilh devetz aver merce?per que·ilh devetz aver merce ] om. G; chem doiez aver merzej r: que·ilh ama mielhs per vos morir?que·ilh ama mielhs per vos morir r ] om. G R J que per autra dompna guerir?que per autra dompna guerir r ] om. J G R(1)Vv. 27-28 are only transmitted by ms. r in a very italianized way, which we have brought into a more proper Provençal form (ms. r says: "chillama mieus per vux murir/che per autre donne garir"), que mais ama morir?que mais ama morir ] Car sieus play morir vol R; illame mielz murir r per vos?que mais ama morir?que mais ama morir ] Car sieus play morir vol R; illame mielz murir r per vos ] om. G que d'autra esser poderos?que d'autra esser poderos ] om. G; may que per autre vieure ioyos R; che per autre donne etre poderus r». Ab aitan?Ab aitan J G ] atan R; ab tant r la dompna?dompna ] dona li R; dompnail G respon et?et ] az G ha li?li ] om. r dig: «Amicx, e don sai es?es ] ses G vengutz ni?ni ] e R que sercatz?sai es?es ] ses G vengutz ni?ni ] e R que sercatz ] om. r? Molt?Molt ] trop R mi pares enrasonatz?Molt?Molt ] trop R mi pares enrasonatz ] om. r, car anc auzes dir que?que G R ] quieu J dones?car anc auzes dir que?que G R ] quieu J dones G J R ] om. r joia?joia ] joyas Rni que la?la ] las R prezentes?prezentes ] representes G?joia?joia ] joyas Rni que la?la ] las R prezentes?prezentes ] representes G ] om. r a negun?negun ] degun R home cresstïa?a negun?negun ] degun R home cresstïa ] plus che nullome cristiam r .(2)(Ms. r changes the order of ll. 37-38: see also below) Ben?Ben ] mol G; trop R vos es debatutz enva?Ben?Ben ] mol G; trop R vos es debatutz enva ] vus esta battuz invam r !(3)(see previous note) Mas quar vos vei tan plazentier?plazentier ] presenter G; prezentier R?Mas quar vos vei tan plazentier?plazentier ] presenter G; prezentier R ] om. r ni es vengutz?ni es vengutz ] Ni os ab mi G en est vergier?ni es vengutz?ni es vengutz ] Ni os ab mi G en est vergier ] podetz a mi en sest verdier R; om. r , mi podes dir so qu'a vos platz?mi podes dir so qu'a vos platz ] ben podez dir zo qeus plaz G; parlar o dir so que volretz R; om. r, que non?non ] noy R seres mortz ni nafratz?mortz ni nafratz ] in forzaz G; forfatz ni pres R?que non?non ] noy R seres mortz ni nafratz?mortz ni nafratz ] in forzaz G; forfatz ni pres R ] om. r . E pesza·m per amor de vos?E pesza·m per amor de vos ] om. r, que?que ] car G R tan cortes es?tan cortes es ] es tan cortes G; es tan azaut R e?e ] ni R tan pros?que?que ] car G R tan cortes es?tan cortes es ] es tan cortes G; es tan azaut R e?e ] ni R tan pros ] om. r, c'ar mi donas?mi donas ] mauzetz dar R aital conseilh?c'ar mi donas?mi donas ] mauzetz dar R aital conseilh ] om. r». «Dona, et hieu me?me ] men R meraveilh?Dona, et hieu me?me ] men R meraveilh ] om. r, car?car ] com G vos de bon cor non l'?l' ] om. Gamatz?car?car ] com G vos de bon cor non l'?l' ] om. Gamatz ] om. r». «Papagai?Papagai ] papagaisi G, ben voilh que?que ] om. R sapchatz?Papagai?Papagai ] papagaisi G, ben voilh que?que ] om. R sapchatz ] om. r qu'ieu am del mon lo plus arditz?arditz ] aibit R?qu'ieu am del mon lo plus arditz?arditz ] aibit R ] om. r». «E vos, qual, per Dieu?per Dieu ] dona R?». «Mon marit?E vos, qual, per Dieu?per Dieu ] dona R?». «Mon marit ] om. r «Vostre?Vostre ] ies del R marit non es razos?Vostre?Vostre ] ies del R marit non es razos ] om. r que·l sia del tot poderos?que·l sia del tot poderos ] om. r:(4)We have here a verse of 7 syllables; in absence of possible conjectures, we can imagine that "sia" should be read as a disyllabic word. lui deves amar?lui deves amar ] amar lo podetz R a prezen?lui deves amar?lui deves amar ] amar lo podetz R a prezen ] om. r e pueis?e pueis ] apres R deves seladamen?e pueis?e pueis ] apres R deves seladamen ] om. r amar aissel?aissel ] a quel R que mor aman?amar aissel?aissel ] a quel R que mor aman ] om. r per vostr'amor ses tot?ses tot ] senes G enjan?per vostr'amor ses tot?ses tot ] senes G enjan ] om. r». «Papagai, molt?molt ] trop R es gens?gens ] bel R parliers?Papagai, molt?molt ] trop R es gens?gens ] bel R parliers ] om. G r. Be sai?Be sai ] per me R, si foses cavaliers?Be sai?Be sai ] per me R, si foses cavaliers ] om. G r, que gen?que gen ] qi en R saupras dompna pregar?que gen?que gen ] qi en R saupras dompna pregar ] om. G r. Mas ges per so?so ] tan R non?non ] nom R voilh laissar?Mas ges per so?so ] tan R non?non ] nom R voilh laissar ] om. G r qu'ieu non?non ] nous R deman per qual raszo?qu'ieu non?non ] nous R deman per qual raszo ] om. G r dei far contr'aisel?contr'aisel ] contra luy R failhiszo?failhiszo ] trassio R,?dei far contr'aisel?contr'aisel ] contra luy R failhiszo?failhiszo ] trassio R, ] om. G r a cui ai dat m'amor e me?dat m'amor e me ] plevida ma fe R?a cui ai dat m'amor e me?dat m'amor e me ] plevida ma fe R ] om. G r». «Dona, aiso·us?aiso·us ] so vos R dirai hieu be?Dona, aiso·us?aiso·us ] so vos R dirai hieu be ] om. G r: Amors non garda sagramen?Amors non garda sagramen ] om. G r, la uolontat sec e·l?e·l ] lo R talen?la uolontat sec e·l?e·l ] lo R talen ] om. G r». «Ben aves dig?«Ben aves dig ] M[...] be dizetz R, si Dieus m'aiut?«Ben aves dig?«Ben aves dig ] M[...] be dizetz R, si Dieus m'aiut ] om. G r! Doncx es vos ab aitan?Doncx es vos ab aitan ] Ades vos ay yeu doncx R vencut?Doncx es vos ab aitan?Doncx es vos ab aitan ] Ades vos ay yeu doncx R vencut ] om. G r s'om ama ren per?s'om ama ren per ] que si el mon de R bona fe?s'om ama ren per?s'om ama ren per ] que si el mon de R bona fe ] om. G r, hieu am mon marit mais que re?hieu am mon marit mais que re ] om. G r(5)(ms. R changes the order of ll. 69-70 as they appear in ms. J): e nuilh?nuilh ] a lunh R autre amador non vuelh?vuelh R ] uoilh J?e nuilh?nuilh ] a lunh R autre amador non vuelh?vuelh R ] uoilh J ] om. G r. Doncx com auzes tan dir?Doncx com auzes tan dir ] Com auias dir aital Rd'ergueilh?d'ergueilh ] orguelh R?Doncx com auzes tan dir?Doncx com auzes tan dir ] Com auias dir aital Rd'ergueilh?d'ergueilh ] orguelh R ] om. G r, qu'ieu?qu'ieu ] om. R am lai on mon cor non es?qu'ieu?qu'ieu ] om. R am lai on mon cor non es ] om. G r «Dona, ergueilh non dic hieu?hieu ] ren R ges?Dona, ergueilh non dic hieu?hieu ] ren R ges ] om. G r: par mi que·us?que·us ] quieus R voilhatz corrossar?par mi que·us?que·us ] quieus R voilhatz corrossar ] om. G r. Mas?Mas ] per o R si·m voletz arescoutar?arescoutar ] escotar R?Mas?Mas ] per o R si·m voletz arescoutar?arescoutar ] escotar R ] om. G r, ja per aisso?aisso ] razo R no·us defendretz?ja per aisso?aisso ] razo R no·us defendretz ] om. G r d'Antifanor que non l'ametz?d'Antifanor que non l'ametz ] om. G r. Be·us?Be·us ] ben R; beux J dic que dreitz es veramen?que dreitz es veramen ] om. R?Be·us?Be·us ] ben R; beux J dic que dreitz es veramen?que dreitz es veramen ] om. R ] om. r que devetz amar a prezen?que devetz amar a prezen ] om. R; om. r vostre marit mais c'autra re?vostre marit mais c'autra re ] (...)mar(...)cautra(...) R; om. r; apres deves aver merce?aver merce ] om. R?apres deves aver merce?aver merce ] om. R ] om. r d'aissel que?d'aissel que ] de cel qi G mor per?d'aissel que?d'aissel que ] de cel qi G mor per ] erased R vostr'amor?d'aissel que?d'aissel que ] de cel qi G mor per?d'aissel que?d'aissel que ] de cel qi G mor per ] erased R vostr'amor ] om. r. Pauc vos membra de Blanquaflor?Pauc vos membra de Blanquaflor ] ne vus remenbre de flur et de blançeflur r qu'amet Floris senes?senes ] ses tot R enjan,?qu'amet Floris senes?senes ] ses tot R enjan, ] om. r ni d'Izeus, com?com ] q' G r amet Tristan, ni?ni ] e r de Tibes com al pertus?com al pertus ] qant al peitus G; erased R; co alal pertus r anet parlar?anet parlar ] aler parler r a?a ] ab R Piramus?Piramus ] priamus r J; om. R: anc?anc ] qant R nuilhs hom no l'en poc gardar?no l'en poc gardar ] non pot tornar R! En lieis vos podes remirar: cal pro n'?n' ] om. R Gaures s'Antifanor?s'Antifanor ] sa antifanor G languis per vostr'amor ni mor? Lo Dieus d'amor e sa?sa ] sas G; las R vertut?vertut ] vertutz G R vos en rendran?vos en rendran G ] vos en rendra J; say que von rendran R mala salut?mala salut ] malas saluz G; mals salutz R: et hieu mezeis, qu'en redirai?qu'en redirai ] qe en dirai G; que dezir n’ay R tot lo mal de vos?tot lo mal de vos ] de vos tot lo mal R qu'ieu?qu'ieu ] que G R sabrai?sabrai ] poirai R, s'in breu d'ora no·m?no·m ] no G autrejatz que, se·l vos ama, vos?vos ] que v. J l'amatz». «Papagai, si Dieus mi conseilh?mi conseilh ] macosselh R, anquar vos dic que·m?que·m ] que R meraveilh car vos tan gen sabes?sabes ] om. R parlar e?e ] mais G pueis?pueis ] plus R tan mi voletz prejar d'Antifanor, vostre senhor. Hieu vos?Hieu vos ] Eus G; luy R reclam?reclam ] reclamaz G; reclami R pe·l Dieu d'amor: anatz a lui, que trop estatz,?a lui, que trop estatz, ] vos en qieus do comiatz R e pregui vos?pregui vos ] prec vos ben G; prec vos J que·l me?que·l me ] qe li G R digatz qu'ieu mi acordarai?mi acordarai ] men acordaria G breumen e·ilh mostrarai?e·ilh mostrarai ] a mostrarli G tot mon talen?e·ilh mostrarai?e·ilh mostrarai ] a mostrarli G tot mon talen ] om. R. E si tant es que·l?que·l ] que R voilh'amar?E si tant es que·l?que·l ] que R voilh'amar ] The scribe of ms. R changes the order of the lines 109-12 as following: ...amaray...vuelhamar...conortar...partirai R, d'aisso?d'aisso ] daitan G R lo podetz conortar: que per vostres precx?vostres precx ] vostre prec G l'amarai?l'amarai ] lamerai G e?e ] que R ja?ja ] iamais G J de lui?lui ] lu G no·m partirai. E portatz li·m aquest anel,?E portatz li·m aquest anel, ] om. G J qu'el mon non cug n'aya plus bel,?qu'el mon non cug n'aya plus bel, ] om. G J ab sest cordo ab aur obrat?ab sest cordo ab aur obrat ] om. G J: que lo?que lo ] quel R prengua per m'amistat.?que lo?que lo ] quel R prengua per m'amistat. ] om. G J E gardatz vos que non estetz:?E gardatz vos que non estetz: ] om. G J en sest verdier m'atrobaretz?en sest verdier m'atrobaretz ] om. G J». Ab tan lo papagay respon?Ab tan lo papagay respon ] om. G J: «Dona» fay sel, «si Dieus be·m don?Dona» fay sel, «si Dieus be·m don ] om. G J, mot a aisi azaut prezen?mot a aisi azaut prezen ] om. G J et ieu portar l'ay veramen?et ieu portar l'ay veramen ] om. G J. E car avetz tan bel esgart?E car avetz tan bel esgart ] om. G J saludar l'ay de vostra part?saludar l'ay de vostra part ] om. G J. Dona, sel Dieus que no mentic, vos do?do ] don G d'Antiphanor?d'Antiphanor ] antifanor per J; antifanor G amic. E·m lays vezez c'abans d'un an?E·m lays vezez c'abans d'un an ] om. G J l'ames de cor ses tot enjan?l'ames de cor ses tot enjan ] om. G J».
G J Lo papagai fo molt joios et issi del vergier cochos,
R Ab tan parto lor parlamen. De layns, car ac gran talen de la don'e d'Antiphanor. Del verdier jos?jos ] ioios R, ses lonc demor,
davan?davan ] denan G; dreg a R son senhor es vengutz e mostra·ilh?mostra·ilh ] comtal R com?com ] to R s'es captengutz: premeiramen l'a comensat?premeiramen l'a comensat ] om. R lo gran pretz e la gran beutat?lo gran pretz e la gran beutat ] om. R de la dompna, si m'aiut fes?de la dompna, si m'aiut fes ] om. R, e d'aisso fes molt?fes molt ] afait G que cortes?e d'aisso fes molt?fes molt ] afait G que cortes ] om. R; pueis li a?li a ] la R dig: «Senher, jamais non er noiritz nuilhs?nuilhs ] tal R papagais que fassa tan?fassa tan ] tan digua R per son senhor com hieu ai fag?fag ] dig R per vostr'amor,
J Epilogue according to ms. J que la dompna·us?dompna·us ] dompna vos J ai gaszanhada.(6)I decided to emend here by using the tense form, so I could avoid a hypermetrical vers. Anas ades esta vegada parlar a lieis en sel vergier tot mantenen, ses destorbier». Lo cavalier s'en es anatz dins el vergier et es intratz et es se trobatz ab la dona; e quan lo vi, et ella·l sona et asetet lo josta lei: «Senher, be·m platz cant hieu vos vei vengut aissi en est vergier. Gran tems ha non vi cavalier: tan mi plagues, si Dieus mi sal, per vostre papagai vos val car hieu vos vei tan plazentier. Per o quar es tan bel parlier e per lo be que·m di de vos e quar es tan bel e tan pros, farai vostre comandamen ab sol que vos premeiramen me fassas covinen aital: que·m siatz fin aman?aman ] om. J e leial(7)The verse needs to be emended, as it appears of 6 syllables. I suggested to emend by introducing the word "aman", which seems to fit the context properly and allows to recover the original octosyllabe. e que me ames de bon cor».(8)It is necessary to consider "me" and "ames" in dialefe (3 syllables in total). «Dona, ben vos?ben vos ] beus J dic, s'ieu non mor, (9)We need here to emend be·us (monosyllabic) in order to get an octosyllabe by writing it extended: ben vos. qu'ieu vos amarai leialmen, que ja no·us farai failhimen. E si voles nuilh covinen qu'ieu vos fassa ni sagramen, hieu lo·us farai mot volontiers: que anc non fo nuilhs cavaliers que tal sagramen fezes mai com hieu farai si a vos plai». «Senher, no·us ho tengatz a mal, que motz homes son cui non cal mas que penson de galïar perqu'ieu me?perqu'ieu me ] perqu'ie·m J volria gardar.(10)We need to extend the tense form in order to get the extra syllable which is clearly missing here ("perqu'ie·m"="perqu'ieu me"). "Volria" has 3 syllables. Mas hieu tot o non?tot o non ] non o J; dic per vos, que es?es ] vos es J cortes, savis e pros(12)I propose to eliminate "vos" from the sentence (which would become hypermetric), as it probably comes as a repetition of the "vos" that stands in conclusion of the previous verse.. Et en vos mi voilh hieu fizar per vostras volontatz a far: et aissi·m met ses tot jurar». Ab tan?tan ] aitan J si prendon a baiszar(13)We prefer here to use "ab tan" instead of "ab aitan" for metrical reasons, in order to have an octosyllabe. e feiron lor solatz?lor solatz ] de lor solatz J aitan(14)It is here necessary to emend in order to get the octosyllabe. I propose to expunge the preposition "de", which doesn't alter the meaning of the expression "faire solatz" ("take pleasure"). ............................(15)There's a whole verse missing here, as the previous rhyme is not related. com lur fon bo ni·ls agradec. Ab tan?Ab tan ] ab aitan J lo papagai parec(16)Cfr. the same case three lines above. e dis: «Senher, anas vos en que vengutz es, mon essïen, lo mals?mals ] om. J maritz d'aquesta dona(17)We need here to restore a syllable in order to obtain an octosyllabe féminin verse (8 syllables + 1 mute). I propose to correct with "mals maritz" which is a typical feature of Provençal and French texts belonging to the "castia gilos" genre. qu'ie·l vei qu'a?qu'a ] que a J la porta sona!». E·l cavalier a pres?a pres ] pres J comjat(18)Here we should emend the passé simple form with a passé composé form, which appears also in the next verse. The correction is not necessary if we consider "comjat" as "comïat" (three syllables). de la dompna; et a·ilh pregat qu'ella li fassa a saber?fassa a saber ] fassa saber J l'onra que·ilh venra a plazer c'om puesqua tornar a l'amor, que tant li es toquad'al cor; et ella dis: «Ben o farai e breumen vos ho mandarai». «Ma dompna, a Dieu vos coman e prec vos que lo mieu don man: per marit non mi oblides!». Et ella·l dis: «Non farai ges, ans pensarai ades de vos com vos tornes aisai ves nos».
R Epilogue according to ms. R dins el verdier m'aney suau: no volia qu'en mon esclau se pogues metre degus mes:(19)Here, just like in the very following verses, the ink has often vanished. Nevertheless it seems to be, at the end of this verse, the reading "degus" (with abbreviation of -us through "9"). If so, a monosyllabic word would be required to keep the eight-syllable verse. I hypotize "mes", which is "messenger", even though though I couldn't read the final part of the verse. may volri'esser soutz que pres! La dona trobey veramen, de vostr'amor li fi prezen e tramet vos aquest anel qu'el mon non cug n'aya plus bel, ab sest cordo ab aur obrat: que·l prendatz per s'amistat. E prendetz lo per sa [...]or, que Dieu vos do be et honor. Mas jes no say per cal razo no·ns?no·ns ] nos R prenguam sonh ni ochaizo que puscam el verdier intrar. Jes no vos en say cosselhar?en say cosselhar ] cosselhar. say R(20)Here the scribe had omitted "say" and he adds it at the end of the line. We also should get an extra syllable in order to have a perfect octosyllabe: that's the reason why I added "en".. Mas ieu metrai foc a la tor e al solier, per vostr'amor: e can lo foc er abrandatz porretz intrar be per?intrar be per ] intrar per R espatz(21)"Be" is an addition that comes from Bartsch's edition: we accept it in order to preserve eight syllables. ab vostra dona domneyar e lieys tener et abrassar». Antiphanor respon breumen: «Tornatz premier al parlamen a lieys parlar, si a vos platz: doncx sestas razos li mostratz». Ab tan parto s'en abeduy. Mot es lo papagay vas luy fizels amicx e ses enjan. Vas lo verdier s'en vay volan, la dona trobet sotz un pi, saludet la en?la en ] len Rson lati: «Dona, sel Dieu que vos criet vos do tot so?do tot so ] do so R que may voletz(22)As often happened, we need an extra syllable to restore the original eight syllables measure: "tot" seems to be an useful solution. e·us gar de mal e d'enconbrier, ab?ab ] om. R sol que·l vostre cavayer vulhatz amar tan lïalmen com el fay vos ses falhimen». «Papagay, si·m acosselh Dieus: se trastot lo mon era mieus, tot lo daria de bon cor per l'amistat d'Antiphanor! Mas aquest verdier es trop claus e las gardas non an repaus: devo velhar tro al mati, car lunha nueg non prendo fi». «Dona, e no·y sabetz cosselh?» «Ieu no». «E no m'en meravelh se vos cosselh non y sabetz. Si fas, dona, ar m'entendetz: ieu tornaray vas mo senhor c'ay laissat cossiros d'amor. Encar'a nueg l'en menaray, al pe del mur l'en aduray: lo ?lo ] om. R fuoc grezesc aportaray e, si·us play,?e, si·us play, ] sieus play R ab que metray fuoc al cloqier et a la tor et al solier e tot entor?e tot entor ] om. R.(23)The emendation is here a mere hypothesis, but it can restore at one time meaning, rhyme (tor/entor) and number of missing syllables in order to reach the right measure. All the passage is problematic: I had to restore an extra syllable in the previous verse, too. E cant lo foc sera enpres ilh y corron tug demanes que·l voldran per fort escantir; e vos no metatz lonc albir, pessatz de luy e faitz l'intrar. Adoncx poiretz ab luy parlar; e s'aquest cosselh vos par bos, ab mal grat quan aia·l gilos, porietz ab luy aver delieg e jazer ab el en un lieg». Ab tan la dona ditz: «Platz me, et anatz lo querre desse!». Ab tan lo papagay vay s'en vas Antiphanor que l'aten?aten ] aren R. Sobre son caval l'ay trobatz de son garnimen adobatz: elm et ausberc viest sobre si e caussas de fer atressi, sos esperos d'aur tent caussatz, s'espaza sencha a son latz. E·l papagay li venc denan: «Senher» fay sel «al mieu senblan anueg veiretz aisela re que may amatz per bona fe. Vostra dona·us manda per mi c'anetz vas lieys tot dreg cami: viatz e cavalguatz suau, lunhs hom no sapcha vostr'esclau ni lunha res ses devinar no puesca saber nostr'afar. Mas foc grezesc vos fay mestier en ola de fer o d'assier. Ieu l'en penray entre mos pes: faitz me·l lieurar tost et ades». Antiphanor isnelamen li·n fay lieurar a son talen. Tan cavalguero per viguor que la nueg foro prop la tor. Las gaitas sono pel cloqier: l'una va e l'autra s'enquier?s'enquier ] sen enquier R, devo velhar tro al mati car lunha?lunha ] luna R nueg non prendran fi. Ab tan Antiphanor dissen et a pauzat son garnimen de pres son caval tot entier, mas solamen son bran d'assier que volc portar senh a son latz: e no·l es ops, d'aisso·m crezatz, car ses temens'ab cor segur es vengutz tro al pe del mur. E·l papagay de l'autra part intr'el verdier car trop es tart de metre foc, car so senhor laisset tot sol senes paor. Denan la dona venc premier: aisi com si fos esparvier s'anet pauzar denan sos pes e pueys l'a dig tot en apres: «Dona, mo senhor ai laissat al portal major dezarmat: pessatz de luy e faitz l'intrar q'ieu vauc lo castel abrandar». «Papagay, per mon essien ben?ben ] om. R fag n'ay tot l'assemamen,(24)"Ben" is an addition by Bartsch, which allows to restore the correct measure of the verse. las claus del castel ai pres mi: vec las vos, sus aquest coissi. Anatz metre foc al castel: anc may no cug per lunh auzel fos tan ricx faitz assajatz com aquest er, ni comensatz». El papagay seladamen .............................(25)There clearly is a missing verse here, as the previous verse has no correspondent rhyme following. de las la tor, prop del terrier. Lor vay metre foc al solier: de vas quatre locx s'es enpres e·l crit se leva demanes: «A foc!» crido per cominal. E la dona venc al portal e a ubert senes?senes ] ses R comjat(26)We could even not emend "ses", but on condition we read "comïat", which seems to be possible according to Levy's dictionnaire. de las gachas, e mal lor grat. Antiphanor intr'el vergier: en un lieg, de jotz un laurier, ab sa dona s'anet colcar. E lunhs homs non o sap contar lo gaug que fo entre lor dos, cals plus fo del autre joyos. Vejaire lor es - so m'es vis - C'aqo sia ben?ben ] om. R lur paradis!(27)We add here "ben" in order to restore the correct measure of the verse. Grans gautz es entre lor mesclatz. E·l focx?focx ] foc R fo totz adzamortatz, ab vinagre·l fan escarnir. E·l papagay cuget morir, tal paor ac de son senhor: al enans que poc venc vas lor e es se prop del lieg pauzatz; e ac lor dig: «C'ar no·us levatz? Anatz sus e departetz vos, que·l foc es mortz tot ad estros». Antiphanor ab cor marrit s'es levat e pueys li a?li a ] la R dit:(28)The tense form must be changed into "li a" in order to restore the correct measure of the verse. «Dona, que voldretz vos mandar?» «Senher, qe·us vulhatz esforsar de far que pros tan can poiretz en est segle, tan cant vieuretz». Fay se vas el, baiza·l tres vetz: Antiphanor s'en torna leu com filh de rey ab son corrieu?corrieu ] conrrieu (or corrrieu) R. So dis N'Arnaut de Carcasses que precx a faiz per mantas res e per los maritz castiar que volo lors molhers garar: ...........................(29)At this point there must have been one missing verse, because of the rhyme "anar" of the following verse. que·ls?que·ls ] que la R laiso a lor pes anar [...] que may valra,(30)We've lost the first half of the verse, so there are four missing syllables. e ja degus no·y falhira.